Piano-matinee
Vitaly Pisarenko (piano)
Chopin - Polonaise in A major op.40 nr.1
Prokofjev - 10 stukken uit balletsuite 'Romeo and Julia’ op.75
Ravel - La valse
Alle muziek in dit programma heeft dans of ballet in zich. Maar lekker swingend zijn de composities allerminst.
Chopins werken zijn ‘onder bloemen verzonken kanonnen’, schreef Robert Schumann over Frédéric Chopin. Schumanns uitspraak slaat vooral op Chopins Polonaise in A-majeur: zijn Militaire polonaise, hét symbool van de Poolse glorie volgens meesterpianist Arthur Rubinstein.
Het is inderdaad de ‘polonaise der polonaises’ - een plechtige processiedans die van de eerste tot de laatste noot ‘in verheven stijl’ spreekt. Je hoort de befaamde huzaren marcheren; de edele lansruiters galopperen langs met rinkelende sporen. Warschau liet dit stuk aan het begin van de Tweede Wereldoorlog tijdens de invasie van het Duitse leger (september 1939) dagelijks op de radio horen, om de Poolse moraal te versterken. De eerste akkoorden dienen nog steeds als herkenningsteken voor de Poolse radio.
Naast het Poolse genie van Chopin horen we ‘La valse’ van Fransman Maurice Ravel, een werk met een dubbele bodem. Naast een eerbetoon aan Johann Strauss Jr. is deze Weense wals ook een ‘fatale wervelwind’ die de oude wereld wegvaagde. Wenen was in de Eerste Wereldoorlog de hoofdstad van de vijand.
Ravels ‘Valse’ is exemplarisch voor het walsgenre: een choreografisch gedicht met regieaanwijzingen in de partituur. Ravel schreef het voor Diaghilevs ‘Russische seizoenen’, maar Diaghilev wees het werk af: ‘[..] een meesterwerk, maar geen ballet! La Valse vond later alsnog zijn weg naar het podium in de balletvoorstelling van Ida Rubinstein (1929, Parijse Opera). Na de Tweede Wereldoorlog hernam choreograaf George Balanchine ‘La Valse’ in een eigen ballet.
De pianosuite van Sergej Prokofjev uit Romeo en Julia is zeer fysiek en beeldend, met hoekige lijnen in melodie en ritme. De balletmuziek dateert uit dramajaar 1937. De thematiek bij Shakespeare en Prokofjev: persoonlijke rivaliteit en bloedwraak. Zelfs grote liefdes ontsnappen niet aan het bijbelse principe van ‘oog om oog’ - of toch wel?
De suite kent twee tegenpolen, net als het ballet. Zeer bekend is ‘De dans van de ridders Montagues en Capulets’: een van de meest intense schetsen uit de muziekgeschiedenis van gevechtshandelingen.
Prokofjev wilde zijn ballet eerst een happy end geven. Maar na terugkeer in de Sovjet-Unie in 1935 wijzigde hij het slot. De première zou daarna nog 5 jaar duren; het werk werd namelijk verboden en steeds verplaatst. In 1940 kreeg het stuk pas zijn vuurdoop, in het Mariinsky Theater van St-Petersburg.