Dagboek van Anne Frank - mono-opera
Anna Dudina (sopraan)
Vera Okhotnikova (piano)
Mstislav Pentkowsky (regisseur)
Julia Broido (dramaturg)
Grigori Frid (1015-2012) - The Diary of Anne Frank (1969).
Mono-opera in 4 delen en 21 episodes, gebaseerd op de originele dagboektekst van Anne Frank.
‘In 1960 las ik Het dagboek van Anne Frank voor het eerst, ik was diep ontroerd,’ schreef Grigori Frid (1915-2012), een joods-Russische componist die als enige een opera schreef op de originele tekst van Annes dagboek. Het werd een monodrama. ‘Toen ik het later herlas, realiseerde ik me dat ik iets ongelooflijk krachtigs was tegengekomen, dat bijna klaar was om als opera te worden geënsceneerd’.
Annes verhaal is bekend: als tienermeisje zat ze jaren ondergedoken in hartje Amsterdam, om alsnog te eindigen in een concentratiekamp. Door Frids bewerking kregen Annes memoires een extra dimensie. Maar, schreef Frid: ‘Mijn libretto blijft trouw aan het originele dagboek. Nadat ik onvermoeibaar aan de tekst had gewerkt, begon ik met het componeren van de muziek.’
Frid comprimeerde de dagboektekst tot 21 korte episodes, verdeeld over vier scènes. Hij veranderde geen woord. De muziek volgt de spontane, bijna kinderlijke tekst op de voet en brengt alle aspecten van Annes tienerleven tot uitdrukking: van haar eerste romantische gevoelens tot wijze gedachten over opgroeien en levendige scènes. Het is ‘eigenlijk de monoloog van Anne’, aldus Frid. Het stuk werd 's werelds meest uitgevoerde opera van een hedendaags componist (bron: Operabase, 2000).
Frid schreef Het dagboek van Anne Frank (The Diary) in 1969, in de Sovjet-Unie onder Brezjnev. Een tijd van stagnatie en staatsantisemitisme. Eind jaren ‘60 werden de diplomatieke betrekkingen tussen de Sovjet-Unie en Israël verbroken en emigreerden joden massaal uit de USSR. Frid koesterde geen hoop dat zijn opera in zijn land zou worden opgevoerd. Toch gebeurde dat in 1972, in het Moskouse Huis van Componisten (première).
Elders werd Frids werk uiterst populair, vooral in Amerika. In Duitsland belandde het stuk in het vaste repertoire van theaters en concertzalen. De opera werd ook opgevoerd in Oostenrijk, Zweden, Ierland, Tsjecho-Slowakije, Slovenië. En in Nederland.
In tegenstelling tot Anne werd Grigori Frid heel oud. Zijn nalatenschap omvat naast symfonie- en kamermuziekwerken twee mono-opera's, beide met een Nederlands thema (Brieven van Van Gogh en Het dagboek van Anne Frank).