Ode aan Etudes - pianowerken van Chopin tot Shalygin
Antonii Baryshevskyi - piano
Claude Debussy Étude nr. 1 ‘Pour le cinq doigts (d’après Monsieur Czerny)’ - Etude nr. 11 ‘Pour les arpèges composés’
György Ligeti Études, Boek 1: nr. 5 ‘Arc-en-ciel’ - Études, Boek 2: nr. 8 ‘Fem’
Svyatoslav Lunyov Etude: Memory of 25.05.2007 - Uit: Two Etudes (2019): ‘Tame Nymph’
Franz Liszt Uit Études d'Exécution Transcendante: nr. 12 Chasse-neige
Frédéric Chopin Étude op. 10, nr. 3 in E
M. Shalygin Uit "Fetus Etudes": TO ALL RESURRECTED (2024) - Nederlandse première
In het programma Etudes maak je kennis met veel meer dan alleen virtuoze etudes. Je hoort etudes over de tijd, over zachtheid, over brutaliteit, maar altijd ook over schoonheid. Je hoort bekende etudes, zoals van Liszt en Chopin, maar ook minder bekende van bijv. Ligeti en de Oekraïense componist Lunyov. Deze laatste schreef met ‘Memory of 25.05.2007’ een etude over de plotselinge dood van zijn vriend, een pianist. Als laatste op het programma de Nederlandse première van TO ALL RESURRECTED (2024) van de Oekraïens-Nederlandse componist Maxim Shalygin, een zeer intense en krachtig klinkende etude, die deel uitmaakt van de cyclus Fetus etudes. Maak je op voor een bijzonder pianorecital!
-
De Études (1915) van Claude Debussy behoren tot zijn meest vernieuwende en uitdagende werken voor piano. Deze twaalf studies, geschreven in zijn laatste scheppingsperiode, zijn niet alleen vingeroefeningen, maar ook virtuoze muzikale miniaturen. Debussy droeg ze op aan de componisten en pianisten die hem inspireerden, en noemde ze ‘een vriendelijk eerbetoon aan Czerny’, de beroemde auteur van klassieke piano études.
Étude nr. 1: ‘Pour les cinq doigts (d'après Monsieur Czerny)’ opent de bundel met een knipoog, een verwijzing naar Carl Czerny’s vijfvingeroefeningen. Het is een razend knappe en ritmisch complexe studie die van de pianist uiterste precisie en helderheid vereist.
Étude nr. 11: ‘Pour les arpèges composés’ is een studie in complexe arpeggios (de tonen van een akkoord worden hierin niet samen, maar na elkaar gespeeld). Debussy creëert een dromerig, impressionistisch klanklandschap waarin golvende akkoorden en subtiele harmonieën een betoverend geheel vormen.
De Études van György Ligeti (1923-2006) behoren tot de meest baanbrekende pianowerken van de 20e eeuw. Verdeeld over drie boeken (1985-2001) combineert Ligeti complexe ritmes, virtuoze technieken en rijke harmonieën tot verbluffende muzikale landschappen. Hij liet zich inspireren door uiteenlopende bronnen: van Afrikaanse polyritmiek tot jazz en minimalisme.
Étude nr. 5: ‘Arc-en-ciel’ uit Boek 1 is een lyrisch, dromerig werk waarin de titel (‘regenboog’) tot uiting komt in vloeiende, kleurrijke harmonieën. Ligeti neemt je mee op een zachte, meditatieve reis. Een uitdaging voor de pianist voor maximale expressiviteit en controle.
Étude nr. 8: ‘Fem’ uit Boek 2 staat in schril contrast: energiek, ritmisch en vol pulserende beweging. De titel verwijst naar het Hongaarse woord voor ‘metalig’, wat duidelijk te horen is in de scherpe, stuwende klankpatronen. Ligeti’s ritmische gelaagdheid en technische complexiteit maken dit een ware uitdaging voor de pianist.Over de muziek van de Oekraïense componist Svyatoslav Lunyov zegt pianist Antonii Baryshevskyi: “hij creëert een zeer lyrisch en melancholisch beeld, dat paradoxaal genoeg combineert met vluchtigheid. Etude "..ter nagedachtenis aan 25.05.2007" (ook wel bekend onder de titel “Adieu”) is opgedragen aan de plotselinge dood van zijn vriend, die pianist was. Een andere etude genaamd "Tame nimf" vertrekt vanuit de pianowereld van Ravel, maar gaat naar een meer intieme, persoonlijke dimensie.”
Chasse-neige (Sneeuwjacht) is de twaalfde en laatste etude uit Franz Liszts ‘Études d’Exécution Transcendante’ (1824-1851). Deze bundel vormt het summum van pianotechniek en muzikale expressie, en Chasse-neige is een indrukwekkende afsluiting.
Het stuk beeldt een woeste sneeuwstorm uit met onophoudelijke, kolkende arpeggio's die als wervelende sneeuwvlagen door de muziek razen. Liszt combineert technische virtuositeit met een poëtische intensiteit: de pianist moet niet alleen de uiterste grenzen van snelheid en controle opzoeken, maar ook de desolate, ijskoude sfeer overbrengen. Chasse-neige is meer dan een technische uitdaging; het is een muzikale schildering van een eenzame, stormachtige winterwereld.De Étude Op. 10, nr. 3 in E van Frédéric Chopin wordt vaak beschouwd als een van zijn meest gepassioneerde en droevige composities. Oorspronkelijk bedoeld als een technische oefening, stijgt dit stuk boven het karakter van een etude uit en is het populair door zijn expressie en schoonheid.
Chopin componeerde deze etude in 1832, en het werk wordt gekenmerkt door een tedere, vloeiende melodie die recht het hart van de luisteraar ingaat. Chopin beschreef deze zelf ooit als “zijn aardigste”. Het werk bouwt langzaam op tot een krachtig, hartstochtelijk middengedeelte, waarna een verstild en droevig einde volgt.Antonii Baryshevskyi: “De Oekraïens-Nederlandse componist Maxim Shalygin breidt de dynamiek en het tempo tot het uiterste uit. Er zal een Nederlandse première zijn van het stuk TO ALL RESURRECTED - een zeer intense en krachtig klinkende etude, die deel uitmaakt van de cyclus ‘Fetus etudes’. Alle delen van deze cyclus zijn verenigd door het algemene principe van de zoektocht naar een naakte emotie. Het groeit geleidelijk en verdiept zich, zoals de langzame ontwikkeling van een vrucht of een plant. De componist wilde een gevoel creëren van het observeren van de ontwikkeling van een levend wezen, zodat de luisteraar er geleidelijk aan deel van kon uitmaken.”