Gevangen in tandpasta
Pavel Krisevitsj - kunstenaar
“Ze kunnen mijn leven vol vrijheid wegnemen, maar ze kunnen mijn vrijheid niet onderdrukken om mijn creativiteit met de samenleving te delen”, schrijft de politiek gevangene Pavel Krisevitsj in een brief vanuit de beruchte Butyrka gevangenis in Moskou. Hij zit daar een gevangenisstraf uit vanwege ‘vandalisme’. In de ruim drie jaar dat hij daar gevangen zat, maakte hij meer dan 1200 kunstwerken, waarvan een deel zijn weg vond naar buiten. Een aantal van deze werken is op zaterdag 21 december te zien in de Uilenburgersjoel. “Ik zou ook willen vermelden dat je door naar deze werken te kijken jouw aandeel hebt in de steun voor al die gevangenen die ver van de wereld verborgen zijn, voor het grootste deel volkomen onrechtmatig”, aldus Krisevitsj in een bericht aan de bezoekers van deze tentoonstelling.
Deze tentoonstelling is de hele dag gratis toegankelijk in de Uilenburgersjoel.
-
Gevangen in tandpasta - Pavel Krisevitsj
door Paul Alexander
Skeletten roken sigarettenpeuken in de hoek van een cel. Ze rusten even uit terwijl ze met hun botten op een bed liggen. Of ze worden achtervolgd door een gevangenisbewaker, eveneens een skelet.
De knokige wezens bevolken de kunstwerken die kunstenaar en politiek gevangene Pavel Krisevitsj maakte in zijn cel in Butyrka, de beruchte gevangenis in Moskou uit de Stalintijd, waar talloze illustere voorgangers als Majakovski, Mandelstam en Solzjenitsyn woonden.
“De gevangenis als dodenhuis – het komt voort uit een lange traditie die Dostojevski startte”, legt de kunstenaar uit in een manifest dat hij voor deze tentoonstelling schreef. “Hier woont eigenlijk niemand. Voor de staat ben je niets meer dan een skelet in de kast, en de kast hier is een gevangenis. Dat geldt voor de gevangenen en de gevangenisbewakers. Ook zij leven het grootste deel van hun leven tussen de tralies en de bakstenen muren.” Het Russische gevangenissysteem als een imperium van schaduwen.
Pavel Krisevitsj zit een gevangenisstraf van vijf jaar uit wegens ‘vandalisme’. Zijn misdaad: hij simuleerde een zelfmoord op het Rode Plein voor het Kremlin door twee keer een onklaar gemaakt pistool in de lucht te schieten en een derde keer op zijn eigen hoofd te richten, nadat hij een verklaring tegen de alomtegenwoordige politieke repressie had voorgelezen. Bij het begin van zijn detentie was hij twintig jaar oud.
Vóór zijn gevangenschap trok hij al brede publieke aandacht met spectaculaire politieke kunstuitvoeringen ter ondersteuning van politieke gevangenen. Zo hing hij zichzelf met een riem onder zijn oksels op aan de Troitskybrug tegenover de Hermitage in Sint-Petersburg en bond hij zichzelf als Jezus vast aan een gigantisch kruis voor de Lubyanka, het FSB-hoofdkwartier in Moskou, met een brandend vreugdevuur van dossiers van politieke gevangenen onder zich.
Tralies weerhouden hem er niet van zijn politieke acties voort te zetten. Op zijn eerste dag in detentie besloot hij kunstwerken te maken over het leven in de gevangenis en over de ware aard van politieke onderdrukking. Hij gebruikt al het materiaal dat hij uit zijn gevangeniscel voorhanden heeft. Met tandpasta behandelde stukken vel dienen als canvas voor zijn schilderijen. En voor het inkleuren gebruikt hij inkt, potlood en zijn eigen bloed.
“Ze kunnen mijn leven vol vrijheid wegnemen, maar ze kunnen mijn vrijheid niet onderdrukken om mijn creativiteit met de samenleving te delen, wat impact kan hebben op het systeem”, stelt hij in een brief vanuit de gevangenis.
In de drie jaar dat hij gevangen zat, creëerde Krisevitsj meer dan 1200 kunstwerken. Hij vond manieren om ze uit de gevangenis te smokkelen. Veel van zijn werken vonden ook hun weg naar het buitenland. Ze werden per post verzonden tijdens een lange reis door derde landen, aangezien er geen directe postdienst bestaat tussen Rusland en de EU-landen.
“Zelf ben ik verbaasd dat die verstikkende muren met al dat gebroken lot daartussen de creatieve impuls zijn voor het werk dat inmiddels een lange weg naar jou heeft afgelegd. Ik zou ook willen vermelden dat je door naar deze werken te kijken jouw aandeel hebt in de steun voor al die gevangenen die ver van de wereld verborgen zijn, voor het grootste deel volkomen onrechtmatig”, schrijft hij vanuit zijn gevangenis in een bericht aan de bezoekers van deze tentoonstelling.
Krisevitsj heeft zijn verjaardag al vier keer achter de tralies gevierd. En onlangs trouwde hij in de strafkolonie net buiten Sint-Petersburg, waar hij momenteel wordt vastgehouden. Het pasgetrouwde stel bracht een driedaagse huwelijksreis door in een kleine bakstenen barak, net gescheiden van de andere barakken binnen de muren van het gevangenkamp.
Huwelijksreis in de gevangenis: zo is het leven in het onvrije Rusland.
Meer informatie lees je in dit artikel van Paul Alexander in De Groene.